“Thiên Nga Đen” là gì?
Nó là những sự kiện cực kỳ hiếm, không ai dự đoán được, và khi xảy ra – làm đảo lộn mọi thứ ta tưởng là chắc chắn. Giống như:
-
COVID-19 làm cả thế giới dừng lại
-
AI bùng nổ, lấy mất việc của hàng triệu người.
-
Và giờ đây, một dòng tweet … làm cả ngành xuất khẩu Việt Nam đứng tim.
Chúng hiếm – nhưng tác động rất lớn.
Và điều nguy hiểm nhất là: ta chỉ hiểu được nó sau khi nó đã xảy ra.
Rồi khi mình đọc The Black Swan của Taleb.
“Sự bất định không phải là điều bất thường – nó là bản chất của cuộc sống.”
“Ta không cần đoán chính xác tương lai – ta chỉ cần xây cuộc đời để có thể sống sót khi sai.”
Bài học lớn nhất từ “Thiên Nga Đen” là gì?
-
Đừng mê dự báo – hãy nghiện chuẩn bị.
Từ khi hiểu, mình đã không còn hỏi “chuyện gì sẽ xảy ra?”, mà hỏi “nếu có rủi ro xảy ra – mình có trụ nổi không?” -
Đừng sống quá tối ưu – hãy sống có biên độ sai số.
Đừng đầu tư 100% vào một thứ “nghe có vẻ chắc chắn”. Đừng xây doanh nghiệp chỉ để sống sót trong thời bình. -
Đừng quá tin vào chuyên gia – hãy tin vào hệ thống.
Vì chuyên gia giỏi cũng không nhìn thấy thứ chưa từng xảy ra. Nhưng một hệ thống phòng ngừa rủi ro tốt… sẽ giúp ta sống sót.Và, Chiến lược sống sót với Thiên Nga Đen là:
-
Luôn giữ một khoản thanh khoản dự phòng.
-
Luôn có một phương án B, thậm chí C.
-
Luôn dành 10–20% danh mục cho cái “khác người” – vì đôi khi chính cái ngược dòng lại là cứu cánh khi tất cả cùng chìm.
--> Vấn đề không phải là “Thiên Nga Đen” có đến không. Mà là: bạn có đang sống kiểu có thể đứng vững khi nó đến hay không.
-
